علاوه بر فعاليتهاي اساسي و مهم مذهبي و علمي، وجود نمايشگاه هاي فصلي و دائمي كتابهاي منتشره در اين شهر از جمله عوامل مهم در اعتلاي فرهنگي مجاوران و زائران است. در شهر مشهد علاوه بر مدارس علميه، دانشگاههاي دولتي و مراكز دانشگاهي ديگر از جمله مراكز دانشگاهي غير انتفاعي دانشگاه آزاد، پيام نور، مراكز آموزش مديريت دولتي، مراكز آموزشي عالي فرهنگيان، مراكز تربيت معلم و ديگر مراكز آموزشي عالي وابسته به وزارتخانه ها و نهادهاي مختلف وجود دارد كه در آنها تعداد زيادي از دانشجويان بومي و غير بومي به تحصيل اشتغال دارند. از ديگر امكانات فرهنگي در شهر مشهد، مركز صدا و سيما، مجموعه هاي ورزشي و موزه ها مي باشد كه شامل 11 موزه آستان قدس رضوي، موزه نادري، موزه فردوسي و موزه تاريخ طبيعي خراسان و همچنين مراكز پژوهشي، و كتابخانه ها و كتابفروشي هاي متعدد است.
اماکن تاريخي و تفريحي
حرم مطهر
هشتمين
اختر تابناک آسمان امامت و ولايت، حضرت علي بن موسي رضا(ع) در روز آخر ماه صفر سال
۲۰۳ هجري قمري به دست مأمون، پسر هارون الرشيد خليفه ي وقت عباسي به شهادت رسيد.بر طبق منابع تاريخي،
مکاني که پيکر مطهر امام رضا(ع) در آن به خاک سپرده شده است در اصل روستاي کوچکي
به نام «سناباد» بوده که در حاشيه ي شهر «توس» قرار
داشته است.از اين روستاي کوچک به برکت وجود حضرت ثامن
الحجج(ع)، شهري حول محور حرم امام رضا(ع) ساخته شد که امروز به مشهدالرضا معروف
شده است و شهر توس در حاشيه ي آن قرار دارد
حرم
مطهر رضوي، مهم ترين بناي تاريخي و مذهبي ايران اسلامي به شمار مي رود که سالانه
افزون بر ۲۰ ميليون زائر از اقصي نقاط کشور و جهان براي زيارت آن به مشهد مقدس سفر
مي کنند.اين مجموعه ي فرهنگي و تاريخي، بعد از
مسجد الحرام و مسجد النبي از مهم ترين بناهاي مذهبي مسلمانان به شمار مي رود
آرامگاه فردوسي
مجموعه
فرهنگي باغ آرامگاه فردوسي در فاصله بيست کيلومتري شهر مشهد به طرف قوچان واقع شده است. ميتوانيد
با گذر از ضلع شرقي باغ و آرامگاه حکيم و طي ۲۸ کيلومتر مسافت در جاده آسفالتهاي که نهايتا به جاده
فعلي مشهد - کلات نادري ختم ميشود به روستاي «پاژ» زادگاه حکيم فرزانه توس برسيد
اين روستا در حال حاضر بسيار محقر و مخروبه است و از سوي تازيان «فاز» ناميده ميشود.
بنا بر شواهد باستان شناسي اين منطقه توس تاريخي است که در دوره اساطيري به دست توس پهلوان ايراني بنا
گذاشته شد.سراينده حماسههاي بزرگ ايران نيز در همين نقطه به خاک سپرده شد
آرامگاه خواجه ربيع
در
شمال غربي شهر و در انتهاي خيابان خواجه ربيع آرامگاه باشکوه خواجه ربيع قرار دارد
که به توصيه شيخ بهايي ساخته شده و متعلق به دوره صفويه است. در تاريخ آمده که امام رضا هنگام ورود
به طوس و شهر مشهد مزار اين صحابه پيامبر رو زيارت کرده است.مزار خواجه ربيع که در اصل به باغ ربيع شهرت داشته يکي از
آرامگاه هاي مهم شهر هم محسوب مي شود و به دليل بناهاي زيبا وتاريخي که دارد مورد
توجه اهالي و مسافران بوده و هست . اين مقبره گنبدي به ارتفاع 18 متر دارد که با
کاشي هاي فيروزه اي پوشيده شده و کتيبه هايي با خط عليرضا عباسي خوشنويس بزرگ صفوي
اين مکان را تزيين کرده است
مسجد گوهرشاد
در
مجاورت حرم رضوي، در شلوغ ترين بخش هاي ورودي و خروجي حرم، مسجدي قديمي ديده مي شود
که به دليل اتفاقات تاريخي متعدد، بارها اسمش را شنيديم و خوانديم. اين بنا عظيم
ترين مسجد چهار ايواني ايران است که در سال 821 هجري قمري به دستور گوهرشاد آغا
همسر شاهرخ تيموري و با معماري قوام الدين شيرازي در مجموعه حرم امام رضا (ع)
ساخته شده است
اين
مسجد با وسعت 9410 متر مربع داراي چهار ايوان به اسم هاي مقصوره، دارالسياده، حاجي
حسن و آب و هفت شبستان است. بزرگترين ايوان مسجد، مقصوره است که با مقرنس کاري و
کتيبه خط ثلث بايسنغر ميرزا و کاشي کاري بسيار زيبايي تزئين شده است. از جلوه هاي
ديگر مسجد جامع گوهرشاد، منبر صاحب الزمان را ميشود نام برد. در ورودي رواق امام
خميني تابلوي ورود به اين مسجد ديده ميشود و نمازهاي جمعه و ديگر برنامههاي مهم
مذهبي و فرهنگي هنوز هم در اين مسجد که حالا بخشي از صحن ها به حساب ميآيد؛
برگزار ميشود
آرامگاه نادرشاه افشار
اين
بنا در باغ موزه نادري در شهر مشهد است که به يادبود نادر شاه توسط هوشنگ سيحون
ساخته شده است. اين مجموعه يک قسمت مرکزي دارد که محل تدفين نادر شاه است و
دو تالار موزه اسلحه نيز در آن جاي گرفته است. در قسمت مرکزي، مجسمه مفرغي نادر
سوار بر اسب، با طراحي ابوالحسن صديقي، هنرمند معاصر ايراني ساخته شده که ريخته
گري آن در ايتاليا انجام و هم اکنون متصل به آرامگاه است
مقبره پير پالاندوز
در
شمال شرقي حرم و در ابتداي خيابان نواب صفوي بنايي آجري و گنبد فيروزه اي به چشم
مي خورد که به دليل بازسازي در اين اواخر به نظر مي رسد که تازه ساز باشد ولي در
واقع بناي اصلي مربوط به شاه عباس صفوي است. اين بنا در واقع مزار يکي از عرفاي
مذهب شيعه به نام شيخ محمد المقتدي کارندهي معروف به پير پالان دوزاست. اين مزار در
ابتدا در حاشيه کوچه شور و در پايين خيابان قرار داشته که با بازسازي هاي اخير در
اين مکان قرار گرفته است. به باور مردم مشهد شيخ با داشتن کرامات فراوان و با
اينکه از اولياء خدا بوده با دوخت پالان براي چهارپايان امرار معاش مي کرده و به
همين دليل مردم به او احترام مي گذارند
باغ ملي
درست
وسط يکي از شلوغ ترين و پرتردد ترين مراکز تجاري و مسکوني شهر باغي بزرگ وجود دارد
که به باغ ملي مشهوراست. در واقع ارگ شهر يا ارگ نخستين که مالکش محمود سيستاني
بوده در اينجا قرار داشته است . قنات رکن آباد هم که يکي از قنات هاي مشهور شهر
بوده از اين باغ مي گذشته است. حالا هم اين بوستان بزرگ و با صفا که آب نما و
درختاي بلندي هم دارد يک مکان خوب براي استراحت و تفريح است . در دل اين باغ سزسبز
تنديس مشاهير علم و ادب و عرفان هم به چشم مي خورد که خيلي ديدني است .
باغ گياه شناسي مشهد
باغ
گياه شناسي مشهد، شامل بخش هاي مختلفي از جمله باغ گل رز، قطعه آموزشي و نمايشي،
مجموعه گياهي منطقه رويشي ايران، مجموعه آربراتوم و سيستماتيک گياهي، باغ ميوه هاي
بومي ايران، مجموعه گياهي سوزني برگان، مجموعه نمايشي باغ صخره اي و مجموعه
نهالستان و گلخانه هاي تکثيري است
اين
باغ به منظور حفاظت و نگهداري از گياهان و تهيه بانک ژن زنده گياهي، آشنايي
دانشجويان و شهروندان با انواع گونه هاي گياهي، انجام برنامه هاي مطالعاتي و
پژوهشي، ترويج استفاده شهروندان از گل و گياه و ... احداث شده است. اين باغ در
بلوار جمهوري اسلامي، حد فاصل چهارراه مقدم و ميدان غدير واقع شده است
باغ وحش وکيل آباد
در
جنوب غربي مشهد و هم جوار با پارک جنگلي وکيل آباد، باغ وحش وکيل آباد، تنها باغ
وحش مشهد قرار دارد. در اين باغ وحش از انواع گونههاي حيواني نگهداري ميشود.باغوحش در ورودي
پارک جنگلي وکيلآباد در زميني به وسعت چهار هکتار قرار دارد. اين مکان بزرگترين
باغوحش ايران است و بيشترين حيوانات و گونههاي جانوري را دارد
باغ پرندگان مشهد
باغ
پرندگان مشهد يکي مراکز جذب گردشگر و تفريح مردم مشهد محسوب مي شود. تيم هاي متخصص پزشکي
به صورت مستمر در باغ پرندگان مشهد حضور خواهند داشت تا موارد بهداشتي براي حضور
گردشگران و زائران در اين مکان رعايت شود. مجموعه باغ پرندگان سپاد، يکي از شکيل ترين جاذبه هاي گردشگري استان
خراسان رضوي و شهر مشهد است، که با توجه به حجم بالاي گردشگر اين باغ به حضور و
ماندگاري زائر در شهر مشهد کمک مي کند. اين باغ با مجوز دامپزشکي احداث شده، که
شرايط استاندارد براي نگهداري پرندگان در آن لحاظ شده است
تيمي
از دامپزشکان ماهر در باغ پرندگان به صورت مستمر حاضر هستند و بر سلامت پرندگان
نظارت دارند. انواع پرندگان کمياب و نادر ايراني و آسيايي و همچنين پرندگاني از
کشورهاي آفريقايي براي زندگي به اين باغ آورده شده است.باغ پرندگان در سال 1393 در مجاورت مجتمع الماس شرق احداث شد. اين
پارک فوق العاده ديدني محلي است براي نمايش انواع پرندگان کمياب، ايراني، آسيايي و
آفريقايي. اين باغ توانسته مجموعه اي از زيباترين پرنده ها باشد در حال حاضر بيش
از 700 پرنده در اين مجموعه نگه داري مي شوند
اماکن توريستي مشهد
طرقبه
در
16 كيلومتري جنوب غربي مشهد، بخش طرقبه واقع شده است. اين آبادي در منطقه كوهستاني
و داراي باغهاي فراواني است.رودخانهاي از كنار آن عبور ميكند. در اين بخش پارك
عمومي زيبايي وجود دارد. سبدهاي دستي ساخته شده اهالي، سوغات
آن به شمار ميرود
مجموعه ي تفريحي گردشگري چاليدره
کمي که
از شهر پرهياهوي مشهد دور مي شويم ، در هواي پاکيزه شهر طرقبه به مکاني دنج و آرام
مي رسيم که زيبايي و خلاقيت در آن معنايي تازه به خود مي گيرد و اهل ذوق از زيبايي
آن به وجد مي آيند. مجموعه تفريحي و توريستي و گردشگري چاليدره ( منطقه نمونه
گردشگري) در 17 کيلومتري شهر مشهد و در منطقه اي کوهستاني واقع شده است. بيشتر
ديدني هاي اين مجموعه شگفتي هايي است که طبيعت در طي ساليان متمادي به وجود آورده
است و با دست بشر تغيراتي در آن ها ايجاد شده است. اين مجموعه با فضايي بسيار
متنوع و دلچسب پذيراي ميهمانان عزيز است
تله
سيژ، بانجي جامپينگ، برج گردان، ترن کوهستان، اسکله تفريحي، کشتي تفريحي، دکتر
ماهي، عکاسخانه سنتي و ... از جمله مکان هايي است که گردشگران در اين مجموعه از
آنها لذت مي برند
شانديز
در
فاصله 38 كيلومتري جنوب غربي مشهد واقع شده است. در اين منطقه كوهستاني، چشمسارها
و باغات فراواني وجود دارد. پوستين دوزي يكي از صنايع دستي اين منطقه است. در
اطراف شانديز امكانات پيست اسكي موجود است
اخلمد
در
مسير جاده مشهد- قوچان و به فاصله 84 كيلومتري مشهد واقع شده، فاصله جاده فرعي آن
تا جاده آسيايي حدود 16كيلومتر است. در انتهاي رودخانه پرآب آن دو آبشار وجود دارد
كه ارتفاع يكي از آنها 23 متر است. از روستاي (اخلمد) تا آبشار حدود 3 كيلومتر
فاصله است كه اين مسير رابايد پياده طي نمود. باغات فراوان و ميوههاي آن مخصوصاً
سيب اخلمد معروف است
پارک ملت
اين
پارك در مغرب مشهد و در حاشيه بلوار وكيل آباد واقع است. مساحت آن 720000 متر مربع
ميباشد. پارك ملت از بزرگترين و با صفاترين پارك هاي مشهد محسوب ميشود. در آن
شهربازي و ساير امكانات تفريحي براي كودكان وجود دارد. در اين پارك مسجد براي
انجام فريضه نماز مسافرين ساخته شده است استخر زيبا، درختان و گلهاي فراوان فضاي
آن را بسيار دلپذير نموده است
کوهسنگي
اين
پارك در جنوب غربي شهر و در انتهاي خياباني به همين نام قرار دارد پارك كوهسنگي كه
در حاشيه كوههايي مرتفع ايجاد شده است از قديمي ترين ييلاقهاي مشهد است . كوهسنگي
داراي رستوران و استخر و فروشگاههاي صنايع دستي است . پارك جنگلي وكيل آباد نزديك
ترين تفريحگاه و ييلاق عمومي مشهد است كه در فاصله 8 كيلومتري شمال غربي مشهد قرار
گرفته و بولوار عريض و بسيار زيباي وكيل آباد - ميدان آزادي را به روستا و پارك جنگلي وكيل آباد متصل مي
نمايد
پارک وکيل آباد
وكيل
آباد از تفرجگاههاى قديمى و زيباى مشهد است كه در انتهاى بلوار وكيل آباد واقع شده
استاين محل داراى باغى باصفا با درختان كهنسال و رودخانه اى فصلى است. علاوه بر
اين شهر بازى بسيار بزرگى در دامنه تپه سنگى مجاور باغ ساخته شده كه در نوع خود كم
نظير است
.